Kerk in Nederland laat jou nie onveranderd
In Mei 2017 het vyf Suid-Afrikaners die groot voorreg gehad om na Nederland te reis met die doel om iets van die kerk in Nederland te beleef. Jetro Cloete (VGK Strand), Louis Smith (NG Gemeente Murray, De Doorns), Lettie Buchner (NG Gemeente Wellington), Rafle Cloete (VGK Elsiesrivier) en Helené Fouché (NG Gemeente Kuilsrivier) het saam met kollegas uit Nederland die “getemde Weste” gaan verken.
Die besoek het baie gepas met tulpe begin en ons gaste het ons na Keukenhof (na tulpe-lande) geneem – en was ons in verwondering! Ons het mekaar daarna op Saterdag 6 Mei in Landsmeer (Noord van Amsterdam) ontmoet en dit was heerlik om ou vriende weer raak te loop. Hierdie besoek aan Nederland word gereël deur die Stichting Zebra in Nederland, en Communitas in die Wes-Kaap, met die doel om kontak en verhoudings tussen predikante en gemeentes in Suid-Afrika en Nederland te bou.
Elke program duur twee jaar: een jaar (2016) kom besoek die Nederlanders die kollegas in Suid-Afrika en die daaropvolgende jaar (2017) het die Suid-Afrikaners weer die kans om na Nederland te reis. Een predikant uit Nederland word geplaas by een predikant in Suid-Afrika en vir bietjie meer as ’n week het hulle die geleentheid om mekaar se werk en lewensruimte te besigtig – en te be-lééf.
Dit is ’n groot voorreg om elke oggend op jou fiets te spring en sommer lag-lag 15 (plat) kilometer werk toe te “fiets,” soos die Nederlanders “fietsry” noem. Dit is wonderlik om die kerk in Nederland te beleef en so baie bekende dinge te sien, hoor en voel – om maar net die volgende oomblik agter te kom dat dit tog maar ook vreemd vir ons is.
Na afloop van die werk en besigtiging-werk het ons ook vir vier dae in Huissen bymekaargekom. “Huissen is in die buurt van Arnhem,” sal die Nederlanders sê – miskien is daar iemand vir wie Arnhem meer bekend is? Dit is in ieder geval ’n dorpie in die Suide van Nederland.
In Huissen was ons gaste in ’n Dominikaanse klooster (’n Katolieke orde). Dit was ’n besonderse ervaring om elke oggend en aand deel te neem aan die oggend- en aandgebede van die broers wat in die klooster woon. Ons is ook uitgenooi om een aand aan hul mis (nagmaal) deel te neem en daar was dit interessant om die klein verskilletjies te sien hoe protestante en katolieke in die kleinste gebare die nagmaal verskillend beleef.
In Huissen het Christo Thesnaar uit Suid-Afrika en Ploni Robbers uit Nederland saam met al die Suid-Afrikaanse en Nederlandse deelnemers ’n proses gefasiliteer wat ons in staat gestel het om oor verskille en ons belewing en hantering van die sogenaamde “ander” na te dink.
Uit hierdie ervaring word mens gekonfronteer met jou eie siening van ander mense. Jy sien ewe skielik van jou blindekolle dalk vir die eerste keer raak. Ander kere sien jy dat ou blinde kolle maar weer hul opwagting gemaak het en jy kry die geleentheid om weer deur hulle gekonfronteer te word. Hierdie ervaring was beslis een van my hoogtepunte van die uitruil – om weer te kon kennismaak met my eie ongeduld oor ander, waarmee ek dalk te gemaklik geword het.
Die volgende (van talle ander) waarde wat hierdie ervaring vir my gehad het, was om iets van die “bekende-onbekende” kerk in Nederland te ervaar. Om te sien waar hulle foute gemaak het – waar sekularisasie (of die skeiding tussen kerk en maatskappy) ’n groot rol in hulle samelewing en uiteindelik ook in die kerk speel. Ook om te sien waar hulle op die oomblik, nadat talle kerke wat vir talle eeue bestaan het, toegemaak het, reuse suksesse het. Natuurlik verstaan ek nie eers ’n agste van hoe die kerk werk of presies wat hulle gedoen het nie – dít is onmoontlik om so iets binne een week te ontdek.
Wat ek egter beleef het, was om te sien dat daar baie plekke is waar die kerk aan die bloei is, waar kerke oorloop van mense. Ek het veral twee goed raakgesien wat hierdie kerke in gemeen het. Die eerste is dat die kerk in hierdie plekke omgee en mekaar bedien. Die ander is dat dit plekke is waar mense al meer ekumenies word. Plekke waar denominasie, land van oorsprong en sosiale stand nie saak maak nie.
In Mei 2017 het vyf Suid-Afrikaners die geleentheid gehad om die kerk in Nederland te beleef. Ons het beslis nie onveranderd terug gekom nie.
Helené Fouché
31 Mei 2017
De internationale contextuele conferentie Seeking for hope wordt in mei 2021 gehouden te Stellenbosch, Zuid-Afrika. Het woord ‘contextueel’ blijkt in Zuid-Afrika misverstanden te geven vanwege de meer situationeel gerichte contextuele theologie.
Impressie van een reis naar Zuid-Afrika
Uitwisseling tussen predikanten uit Nederland en Zuid-Afrika, mei 2014.
Op woensdag 7 mei 2014 was het zover: samen met twee andere Nederlandse collega’s op reis naar Zuid-Afrika, naar Kaapstad. Enkele dagen konden we iets verkennen van het land en de sfeer. Op zaterdag 9 mei werd iedere Nederlandse predikant opgehaald door een Zuid-Afrikaanse collega.
Voor mij was dat ds A.D. Masent, werkzaam in de VGK-gemeente Immanuël te Paarl. Meteen bij aankomst was er kennismaking met een deel van de kerkenraad. (de kerkenraad telt 50 leden).
De gemeente zelf zag ik voor het eerst die zondag. het was moederdag. En daar blijkt veel aandacht voor te zijn in de dienst. De begroeting is bijzonder hartelijk. Het is de opmaat naar de ontmoeting met vele groepen in de week die volgt.
Maar daarnaast zijn er nog vele andere plekken die we bezoeken. Het taalmonument, waar nog jaarlijks blanken samenkomen. Tegelijk ook is het Afrikaans de taal van de mensen uit de gemeente, die in bruin-gebied wonen. De jongeren spreken er meer en meer Engels.
We gaan ook naar de plaats, waar tot 1974 de kerk stond van de VGK Immanuël. Deze gemeente mocht dit gebouw niet meer bezoeken nadat de kerk in wit-gebied was komen te liggen, na invoering van de apartheid. Hun samenkomsten werden verplaatst naar wat tot bruin-gebied verklaard werd. En wat altijd kerk van deze gemeente was, werd afgebroken om daar vervolgens appartementen neer te zetten. De gemeente bestaat intussen meer dan 100 jaar. Maar deze jaren hebben wonden geslagen, die niet zomaar geheeld zijn. Een bezoek aan Belhar volgt, waar de belijdenis is aangenomen, waarin duidelijk gesteld wordt dat apartheid niet te verenigen valt met wat op grond van de bijbel verkondigd wordt. Bijzonder is, dat we een week later tijdens de studieweek in Stellenbosch de originelen van de belijdenis door onze handen mogen laten gaan.
Er zijn nog vele andere ontmoetingen. Een huis, waar vrouwen met hun kinderen worden opgevangen die mishandeld zijn…de gevangenis, waar Mandela zijn laatste tijd van gevangenschap doorbracht, een plaats, …de ring met collega’s, … En uiteindelijk mocht ik voorgaan in de dienst na een week met onuitwisbare indrukken en ervaringen.
Herrianne Allewijn, predikante te Landsmeer
Een mooi pad met die Here
Een studiereis naar Zuid-Afrika, april 2010, deel I
In november 2009 volgde ik op het Theologisch Seminarium ‘Hydepark’ in het kader van het postacademiaal onderwijs de training ‘Facilitative leadership’ (aangeboden als ‘leiding geven aan veranderingsprocessen’).
De training werd gegeven door een Zuidafrikaanse theoloog, Frederick Marais, en zelden heb ik in een week op Hydepark zoveel geleerd. Niet alleen de inhoud van de training was zeer waardevol, maar ook de manier waarop die inhoud werd overgedragen, met zeer veel respect voor de context van elke deelnemer. De ZA collega’s die meededen maakten indruk op mij door hun authenticiteit en door hun vrijmoedigheid in het spreken over het geloof en in het omgaan met gebed. ‘Luisteren naar de ander’ kreeg een nieuwe dimensie.
Aan het eind van die week gaf ik mij op voor de uitwisseling met ZA die in april 2010 zou plaatsvinden. Deze uitwisseling wordt sinds enkele jaren georganiseerd door de Stichting ‘Zebra’ (zie hierbij een ‘oversteek-zebra’ voor ogen: het gaat om het oversteken naar de ander over grenzen van wit en zwart heen). En ik heb het zonder meer als een voorrecht beschouwd die uitwisseling mee te mogen maken.
Een week lang mocht ik de gastvrijheid ervaren van een predikantengezin in Malmesbury, in de Weskaap, en de tweede week namen de ZA predikanten en hun Nederlandse gasten deel aan de training ‘contextueel pastoraat’, die gegeven zou worden door Hanneke Meulink-Korf en Marianne Thans. Helaas moest het programma van de tweede week aangepast worden vanwege de IJslandse vulkaanuitbarsting. Voor de docenten natuurlijk frustrerend; voor ons als deelnemers bracht het in allerijl gewijzigde programma enkel maar nieuwe en kostbare ervaringen.
Ik was de eerste week te gast bij Lindi en Friedrich C., collega’s van de NG (Nederduits Gereformeerde) kerk, de van oorsprong ‘witte’ kerk, die steeds meer samenwerking zoekt met de VGK (Verenigde Gereformeerde Kerk), de vroegere ‘kleurlingenkerk’. Dat gaat uiteraard niet overal even gemakkelijk, er moeten vele grenzen overschreden en vele (voor)oordelen en schuldgevoelens overwonnen worden…. (wordt vervolgd)
Rethie van Niekerk is predikante in de Kaap en zij nam in november 2008 deel aan het uitwisselingsprogramma. Lees hier (in het Afrikaans) haar verslag van haar bezoek aan Nederland.
Jolanda Allewijn